Memlûklerin Mezhebi Nedir ?

Aylin

New member
Memlüklerin Mezhebi Nedir?

Memlükler, 13. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Mısır ve çevresinde hüküm süren Türk ve Kuzey Afrika kökenli askerî bir yöneticiler sınıfıdır. Askerî bir köle olarak başlayan bu topluluk, zamanla büyük bir askeri elit haline gelmiş ve devlet kurma noktasına gelmiştir. Memlüklerin mezhebi konusu, tarihsel süreç içinde hem İslam dünyasında hem de özellikle Mısır'da önemli bir yer tutmuştur. Peki, Memlüklerin mezhebi nedir ve nasıl şekillenmiştir? İşte bu soruya ilişkin detaylar:

Memlüklerin Mezhebi ve Dini İnançları

Memlükler, İslam dünyasında varlıklarını sürdüren bir devlettir. Ancak Memlüklerin mezhebi konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bunun temelinde, Memlüklerin kökenlerinin büyük ölçüde Türk ve Kürt kökenli olması, farklı mezheplere olan yatkınlıkları ve siyasi gerekçeler yatmaktadır. Memlükler, genel olarak Sünni Müslümandırlar, ancak egemen sınıfın mezhebi tercihi dönemin siyasi ve dini ihtiyaçlarına göre şekillenmiştir.

Memlüklerin büyük çoğunluğunun Sünni mezhebe bağlı olduğu söylenebilir. Bu, Mısır ve Şam gibi Memlüklerin egemen olduğu topraklarda da yaygın olan bir durumdur. Bununla birlikte, Memlükler arasında bazı Şii ve özellikle Alevi kökenli unsurlar da bulunmaktadır.

Memlük Devleti'nin Resmi Mezhebi

Memlük Devleti'nin resmi mezhebi, özellikle ilk yıllarda, Sünni Hanefi mezhebi olmuştur. Memlüklerin devletin yönetiminde ve günlük yaşantılarında belirleyici olan mezhep, Hanefilikten yana olmuştur. Bu durum, Memlüklerin sadece askerî ve idari yapılarında değil, aynı zamanda halk arasında da etkili olmuştur. Mısır'da, Memlük yönetiminin hüküm sürdüğü dönemde, Sünni Hanefi mezhebi temel olarak egemen olmuştur.

Özellikle Memlük sultanlarının, halk arasında Sünni inançları teşvik ettikleri ve Sünni İslam'ın kurallarına uygun olarak yönetim şekillerini oluşturdukları bilinmektedir. Sünni mezhebinin özellikle Hanefi fıkhı, Memlüklerin yöneticileri tarafından tercih edilmiştir çünkü bu mezhep, Osmanlı İmparatorluğu ile de benzer bir dini anlayışa sahipti. Bu durum, Memlüklerin Osmanlı İmparatorluğu ile kültürel, dini ve siyasi ilişkilerini de etkilemiştir.

Memlüklerde Şii ve Diğer Mezheplerin Varoluşu

Memlüklerde yalnızca Hanefi mezhebi etkili olmamıştır. Özellikle Memlüklerin hükümetin farklı katmanlarında görev alan ve farklı kökenlerden gelen unsurlar arasında Şii ve Alevi mezheplerine bağlı bireyler de bulunuyordu. Memlüklerin askeri sınıfında ve sarayda zaman zaman bu mezheplere ait kişiler yer almış, yönetim içinde farklı mezhebi yaklaşımlar da varlık göstermiştir.

Ancak bu durum, Memlüklerin yönetiminde daha çok bir hoşgörü politikasının sonucuydu. Memlükler, kendi içlerinde mezhebi farklılıkları zaman zaman göz ardı etmiş ve daha çok siyasî istikrarı sağlamak için dinî hoşgörüye yer vermiştir. Bu sayede, Memlükler hem Sünni hem de Şii toplumları arasında dengeyi sağlayabilmişlerdir.

Memlüklerin Sünni Mezhebine Olan Bağlılıkları

Memlüklerin Sünni mezhebine olan bağlılıkları, özellikle Mısır'da halkın dini yaşamını etkilemiştir. Memlükler, İslam'ın temel ilkelerine sıkı sıkıya bağlı kalmayı amaçlamış ve dini kurallara uygun olarak yönetimlerini şekillendirmişlerdir. Bu bağlamda, Memlükler zaman zaman İslam dünyasının önemli dini kurumlarıyla ilişkiler kurmuş, dini alimler ve şeyhlerle yakın ilişkiler geliştirmiştir.

Memlüklerin, Sünni İslam'ın değerlerine dayalı olarak hareket etmeleri, onlara büyük bir dini meşruiyet kazandırmıştır. Ayrıca Memlüklerin cami ve medrese inşaatları, İslam kültürüne ve Sünni inançlarına olan bağlılıklarının göstergeleridir. Memlükler, özellikle Mısır'da büyük camiler ve dini yapılar inşa etmişler, bu da onların Sünni inançları yüceltme arzusunu göstermektedir.

Memlükler ve Mezhep Ayrılıkları: Toplumda Dinî Çeşitlilik

Memlükler, her ne kadar Sünni bir devlet olarak bilinse de, yönetimlerinin altında çok sayıda dini ve mezhebi grup yaşamıştır. Mısır'da, Memlüklerin egemen olduğu dönemde, İslam'ın farklı mezheplerine bağlı çok sayıda insan bulunmaktaydı. Özellikle, Memlüklerin yönetiminden önce Mısır'da etkin olan Şii ve Ismaili gruplar, Memlüklerin yönetiminde de varlıklarını sürdürmüşlerdir.

Memlüklerin yönetimi altındaki Mısır'da, halk arasında Sünni ve Şii mezhepleri arasında zaman zaman gerginlikler yaşanmış olsa da, Memlükler bu mezhepler arasında bir denge kurarak yönetimlerini devam ettirmişlerdir. Aynı zamanda, Memlükler sadece İslam dünyasının mezhepleriyle değil, Hristiyan ve Yahudi topluluklarıyla da etkileşimde bulunmuşlardır. Bu çeşitlilik, Memlüklerin yönetim anlayışının hoşgörüye dayandığını gösteren bir diğer önemli unsur olmuştur.

Sonuç: Memlüklerin Mezhebi Hakkında Genel Değerlendirme

Memlüklerin mezhebi, çoğunlukla Sünni Hanefi mezhebi olarak şekillenmiş olsa da, Memlük toplumunda dinî çeşitlilik ve hoşgörü önemli bir yer tutmuştur. Memlükler, siyasi yönetimlerini sağlarken, mezhebi farklılıkları göz önünde bulundurmuş ve farklı inançlara sahip bireylere karşı toleranslı bir yaklaşım sergilemişlerdir. Memlüklerin egemen olduğu topraklarda, Sünni İslam'ın değerleri ön planda olsa da, diğer mezheplere mensup bireyler de varlıklarını sürdürmüşlerdir.

Sonuç olarak, Memlüklerin mezhebi, hem tarihsel hem de sosyo-politik bağlamda önemli bir yer tutar. Memlüklerin dini ve mezhebi yaklaşımını anlamak, onların toplumları yönetme biçimlerini ve devletin kültürel mirasını daha iyi kavramamıza yardımcı olur.